De Karperkuil is als nieuwe haven aangelegd bij de uitbreiding van Hoorn in oostelijke richting vanaf 1576. Hij wordt begrensd door de nieuwe dijken: de Uiterdijk (het huidige ABC) en de Luiendijk, beide uit 1576, en verder door de oudere Slapershaven en het bij de uitbreiding ontstane 'Kleine Oost' dat 'Tussen de Oosterpoorten' ging heten. De haven werd aangelegd met het oog op de toenemende handel en welvaart in Hoorn. De naam Karperkuil is ontstaan omdat deze toekomstvisie werd geloochenstraft: de haven zou eerder dienen voor karpers dan voor schepen, vond men. De Karperkuil werd ook Ropjeskuil genoemd (zie de kaart van Blaeu, 1649). Wellicht was hier voor het ontstaan van de haven een plaats waar de 'rob' of 'rop' werd gebracht (rob of rop betekent: slachtafval (ingewanden van dieren), visafval). Op de kaart van Tirion (1743) zien we al dat de haven in de loop der jaren flink aan oppervlakte heeft moeten inboeten om onder andere plaats te bieden aan scheepswerven.
